ម៉េចក៏ចាំបាច់បួស ម៉េចក៏ចាំបាច់សឹក?

ប្រសិនលោកអ្នក មានបំណងចង់ ផ្ញើរកំណាព្យ របស់លោកអ្នកផ្ទាល់ ឬ កំណាព្យ សុភាសិត ច្បាប់ណាល្អៗ សំរាប់ឲ្យកូនខ្មែរគ្រប់រូប បានអាន កត់ត្រា ជាប្រយោជន៍ដ៏ច្រើន តាមរយៈអ៊ីមែល ngannsocheat@yahoo.com សង្ឃឹមថា នៅក្នុងទំព័រ ដ៏តូចរបស់ខ្ញុំនេះ ក៏បានផ្ដល់ផលប្រយោជន៍ដល់ខ្មែរជាច្រើន ជាមិនខាន។ សង្ឃឹមថា លោកអ្នកពិតជាជួយគាំទ្រ នឹងជួយឲ្យយោបល់រាល់កំហុសឆ្គង ផ្សេងៗ។

ម៉េចក៏ចាំបាច់បួស ម៉េចក៏ចាំបាច់សឹក? មុននឹងដើរត្រូវតានផ្លូវត្រង់ ត្រូវចេះរិះចង់ស្ទង់កំហុស បើឃើញត្រង់ណាជាផ្លូវខុស ប្រាជ្ញប្រាណជាតិមនុស្សកុំប្រព្រឹត្ត ។ ផ្លែស្លែងរែងពុលជាទោសកាច តែមានគុណអាចកែជីវិត ស្ដៅ-ម្រះក្រាស់ដោយជាតិល្វីងពិត តែគង់មានឫទ្ធិកែរោគបាន ។ ភ្លើងក្ដៅហៅកាចកំណាចក្រៃ តែជាតម្លៃនៃចង្ក្រាន ជាតិស្រាស្រវឹងវឹងស៊ុងប្រាណ តែគង់ផ្សំបានជាឱសថ ។ កាំតិបពិតជាគ្រឿងប្រប្រាណ តែអាចប្រើការកាប់អុសដុត ជាតិបរមាណូមានទោសផុត តែមានគុណសុទ្ធផុតដូចគ្នា ។ រីឯពាក្យថ្កោលដោលដេញសួរ ទោះបីគ្មានគួរជួរម្ដេចម្ដា ក៏គង់មានគុណច្រើនមហិមា មកជាមួយគ្នាអចិន្ត្រៃយ៍ ។ រឿង បួស រួច សឹក ជាឫកខ្មែរ មិនសមខ្លះដែរតែប្រពៃ ព្រោះបួសជាបុណ្យគុណច្រើនក្រៃ ជួយភ្ជាប់និស្ស័យសាងសុចរិត ។ អ្នកដែលបានបួសជាផ្នួសពេញ ដល់សឹកមកវិញហៅ បណ្ឌិត ហៅក្លាយមកទៀតថា អន្ទិត នេះពីតជាឈ្មោះខ្ពស់ពណ្ណរាយ ។ សម័យអង្គរដ៏ថ្កើងថ្កាន អន្ទិតធ្លាប់បានឋានទូលាយ ជាគ្រូអាចារ្យជាចៅហ្វាយ ធ្វើការទាំងឡាយថ្វាយក្សត្រា ។ ផ្លូវរដ្ឋរាប់អានក្នុងឋានខ្ពស់ លើកសិទ្ធិកិត្តិយសខ្ពស់ថ្លៃថ្លា ផ្លូវរាស្រ្តចាស់ស្រុកខ្មែរគ្រប់គ្នា រាប់ថាឈ្មោះហ្នឹងសឹងពិសិដ្ឋ ។ រហូតកំណាន់ប្រកាន់ថា កម្លោះស្ដូកណាគ្មានគំនិត មិនបាននាមថាជាអន្ទិត នោះពិតជាគេមិនឲ្យកូន ។ នៅក្នុងសម័យនៃសង្គ្រាម ហូរឈាមចេញចាកអង្គតាដូន អក្សរសាស្រ្តខ្មែរស្ទើរសាបសូន្យ តើកូនទេវតាណាមកជួយ ។ មិនគឺអ្នកបួសនោះឬអ្វី ដែលសាងស្មារតីលៃលើកស្ទួយ ទល់ទប់ឧបសគ្គវាក់ទុក្ខព្រួយ ទល់ទប់ឧបសគ្គវាក់ទុក្ខព្រួយ ខ្មែរជាជាតិតូចតែពូជពេជ្រ ទោះក្រីក្រម្ដេចក៏ហានក្លាន ចេះអានសរសេរតួអក្ខរា ស្ទើរតែគ្រប់គ្នាក្នុងមណ្ឌល ។ ការនេះពេញជាមិនចាញ់ដៃ ជនជាតិដទៃនាសាកល ខ្មែរជាជាតិតូចតែដួចដល់ ចិត្តនឹងរឹងថ្កល់យល់កាលវែង ។ ព្រោះបានមានមិត្តចិត្តត្រង់ហួស គឺការកាន់ផ្នួសបួសហ្នឹងឯង ដែលពាំនាំខ្មែរអោយបែរស្វែង ប្រឹងប្រែងក្រែងបាត់ខ្ទាត់វាសនា ។ អ្នកបួសស្ទាយបាត្រដើរបិណ្ឌបាយ ក៏គ្មានអត្តរាយដល់ជនណា លោកមិនដែលញ៉ាំងអ្នកជ្រះថ្លា ឱ្យខូចសទ្ធាឬធនធាន ព្រោះពុទ្ធសាសនាថ្លាឧត្តម ប្រកាន់និយមរឿងឲ្យទាន ប៉ុន្តែមិនឲ្យអន្តរធាន បាត់បង់សន្តានខាងស្រង់សត្វ ។ ទោះបីសុំគេមកភោក្ដា (*) ក៏គ្មានអាជ្ញាទៅអារកាត់ ពួកអ្នកឲ្យទានឥតមានខ្ទាត់ សទ្ធា - សម្បត្តិនៅធម្មតា ។ ប្រៀដូចសត្វឃ្មុំផ្ដុំសំបុក ហើរត្រាច់តត្រុកមែកព្រឹក្សា ខ្វាត់ខ្វែងស្វែងត្រឹបទឹកដមផ្កា យកទៅសង់ជាផ្លិតឃ្មុំបាន ។ បុប្ផាផ្កាចាយផ្សាយក្លិនក្លែប ដែលត្រូវឃ្មុំក្រេយទឹកដមប្រាណ ក៏ឥតស្រពោនស្វិតរំខាន តាំនៅតាមឋានដូចប្រក្រតី ។ ទាំងក្លិនទាំងពណ៌ក៏នៅស្រស់ ដូចដើមទាំងអស់ឥតប្រែអ្វី អាចប៉ិនទាំងលេចចេញក្តិបផ្លែខ្ទី កើនពូជប្រក្រតីឥតបើខាត ។ ឯឃ្មុំក៏ផឹកទឹកដមផ្កា យកទៅសាងជាផ្ដិតដ៏ស្អាត ចិញ្ចឹមកូនចៅផៅរួមជាតិ ដោយឥតមានខាតទៅខាងណា ។ គឺផ្កាក៏ឥតវិបរិតខូច នៅកើតតពូជជាធម្មតា រីឃ្មុំផ្សំពីទឹកដមផ្កា ក៏បានកើតជាប្រយោជន៍ធំ ។ រឿងនេះប្រៀបបាននឹងអ្នកបួស កាន់ផ្នាត់បទផ្នួសភេទឧត្តម ប្រឹងប្រែងស្វែងរកគុណដ៏ធំ ដូចជាសត្វឃ្មុំអីចឹងឯង ។ អ្នកឲ្យឥតខូចភោគសម្ប័ទ ឥតខ្ទាត់សទ្ធាចិត្តចាត់ចែង អ្នកបួសបានហើយក៏ប្រឹងប្រែង ប្រព្រឹត្តខ្លួនឯងស្វែងរកគុណ ។ ក្រៅពីខ្លួនលោកយោគដល់ញាតិ ផ្សព្វផ្សាយដល់ជាតិឥតខាតស៊ុន ខ្មែរយើងថ្កើងថ្កានមានកិត្តិគុណ ដោយបុណ្យអ្នកបួសជួយទ្រទ្រង់ ។ រួមមកគឺមួយជួយចាក់ច្បាស់ ខាងអក្សរសាស្រ្តឲ្យគង់វង្ស ពីរជួយអប់រំផ្សំតម្រង់ ឲ្យខ្មែរខ្ពស់ខ្ពង់ខាងចរិយា ។ បីជួយឲ្យបានជាមណ្ឌល ផ្ដួចផ្ដល់ឧបត្ថម្ភកុមារា កូនខ្មែរក្សត់ក្រយ៉ាងម្ដេចម្ដា ទៅនៅសិក្សាបានទាំងអស់ ។ ឲ្យចេះធ្វើទានទ្រព្យរបស់ មានចិត្តសប្បុរសសង្គ្រោះខ្សត់ ។ សង្គ្រោះអ្នកបួសជាអាចារ្យ សង្រ្គោះកុមារដែលនៅវត្ត សង្រ្គោះពលករដែលក្រខ្សត់ សង្គ្រោះជនបទដែលអត់បាយ ។ ព្រោះតែការបួសនេះសំខាន់ ទើបខ្មែរប្រកាន់មិនជិនណាយ ផ្ដាំតកូនចៅផៅវែងឆ្ងាយ ត្រូវតែប្រុងកាយបួសកុំខាន ។ បើមិនបួសយូរចូរបព្វជ្ជា ត្រឹមចេញវស្សាសឹកក៏បាន តែកម្លោះណាឲ្យថ្លោះខាន មុខជាលែងបានប្រពន្ធល្អ ។ ទំនៀមនេះឯងគេតែងក្រិត ដើម្បីទាញចិត្តមនុស្សឲ្យស - មួយគឺឲ្យមនុស្សទាំងមានក្រ ទៅរៀនច្បាប់ល្អឲ្យស្គាល់ច្បាស់ ។ - ពីរគឺឲ្យខ្មែរស្រែចំការ ចេះសរសេរចាអក្សរសាស្រ្ត បើទុកជារៀនមិនជាក់ច្បាស់ អន់ណាស់អានបានសរសេរបាន ។ ការបួសកើតបុណ្យមានគុណខ្ពស់ រៀនរាប់មិនអស់ហួសប្រមានណ ទ្រទ្រង់ជាតិយើងឡើងថ្កើងថ្កាន កុំភ្លឹកនឹកស្មានថាថោកទាប ។ ជនណានឿយណាកាយកើតស្លាប់ មិនចង់នៅជាប់អំពើបាប ។ ជននោះបួសស្វែងលែងប្រែភាព រៀងរាបរហូតអស់ជីវិត ។ ជនណាមិនទាន់ទ្រាន់ជិនណាយ នៅឃើញសប្បាយក្នុងកាមខ្លាំង ជានោះបួសដែរតែមួយភាំង ក៏តាំងសឹកមករកកាមវិញ ។ ការបួសដើម្បីភ្ជាប់និស្ស័យ ខាងល្អប្រពៃឲ្យពេញលេញ តែកុំខាតពេញឥតចំណេញ ត្រូវចេញកសាងខាងសិក្សា ។ រៀនទាំងផ្នូវធម៌ទាំងផ្លូវលោក ចេះដឹគរគោកតែគ្រប់គ្នា សឹកមកជួយជាតិជួយសាសនា ដូចគេរាល់គ្នាអីចឹងដែរ ។ មិនបង់បាយជាតិញាតិសន្តាន ចំណាច់ខ្លួនប្រាណកើតជាខ្មែរ បានជួយជាតិសាសន៍ដូចគេដែរ មិនបែរជាស្អប់ទម្លាប់ឪ ។ ឥឡូវការបួសហួសសម័យ កាលពេលសព្វថ្ងៃលោកតម្រូវ មិនចាំបាច់បួសឲ្យហួសផ្លូវ គេត្រូវនៅជាយុវជន ។ គេក្រេបវិជ្ជាតាមចិត្តចង់ ចេះជាងលោកសង្ឃក្នុងបច្ទុប្បន្ន ចាំបួសធ្វើអីឲ្យតែអន់ នាំគេរិះគន់ទ្រាន់រិះគន់ ។ ពីដើមស្រុកទេសយើងលិចលង់ បានជាពឹងសង្ឃខាងសិក្សា យើងបួសដើម្បីរៀនអក្ខរា ទ្រទ្រង់ភាសាជាតិឲ្យរស់ ។ ឥឡូវរីកកើនចំរើនណាស់ ខាងអក្សរសាស្រ្តរៀនមិនអស់ មានទាំងតម្រិះចំណេះខ្ពស់ ចាំបួសឲ្យអស់កម្លាំងអី ។ ដំណើរសម័យមានថ្ងៃយប់ វិលឥតឈរឈប់ជាប្រក្រតី តើយើងជាជាតិធ្លាប់ឈ្មោះល្បី កើតនៅលើដីកម្ពុជា ។ ម្ដេចក៏មិនប្រែកែសម្រួល សម្របឲ្យស្រួលតាមវេលា ផ្លាស់ប្ដូរទម្លាប់ឲ្យគាប់ជា តាមពេលវេលាព្រមគ្នាទៅ ? ។ សំដីនេះមិញពេញជាសម តែចូលច្រឡំពុំទាន់ជ្រៅ ព្រោះឃើញតែគោលដែលដើរទៅ ឯឋានឋិតនៅពុំសូវគិត ។ សម័យថ្មីនេះរឿងការបួស នឹងថាវាហួសក៏ពុំពិត ព្រោះមួយរាស្រ្តខ្មែរនៅពេញចិត្ត ពីរពួកអន្ទិតក៏មានផ្លូវ ។ បានរៀនបានសូត្ររហូតអស់ ដូចពួកគ្រហស្ថពេលឥឡូវ ឆ្លៀតពេលប្រព្រឹត្តគិតរកត្រូវ ដឹកនាំម៉ែឪទៅរកសុខ ។ ទីបីដូចយើងប្រាប់ខាងដើម អំពីដង្ហើមកូនអ្នកស្រុក ជាអ្នកក្រខ្សត់អត់គ្រប់មុខ ក៏ជាបន្ទុកកាបួសដែរ ។ បើនឹងបញ្ជាក់ឲ្យយល់ងាយ យើងនឹងអធិប្បាយបើកបកកេរ្តិ៍ អំពីស្នាដៃអ្នកបួសខ្មែរ ដែលបែរបែកផលជាច្រើនយ៉ាង ។ ការបួសប្រៀបបាននឹងគល់ឈើ ដែលលូតទៅលើបែកមែកធាង ជាទីប៉ិចផ្លែច្រូងច្រាង ជាព្រេងសំណាងអ្នកបេះឆី ។ គល់ពិតតែមួយតែជួយទ្រ ឲ្យល្អមែកធាងសន្លឹកខ្ចី បើកាប់គល់ប៉ាច់ដាច់ពីដី មែកធាងអាងអីមិនរលំ ។ នៅពេលសព្វថ្ងៃសម័យណាស់ តែផ្លាស់មិនផុតពីចាស់ទុំ ដូចក្មេងជាតិខ្មែរទាំងតូចធំ នៅតែទៅផ្ដុំសុំដេកវត្ត ។ អ្នកស្រុកចំណាយចាយធនធាន ច្រើនសែនច្រើនលានគ្មានកំណត់ សាងកុដិសាលាពេញគ្រប់វត្ត តើពិតប្រាកដមកពីអ្វី ។ គីមកពីចិត្តគេជ្រះថ្លា នឹងពុទ្ធសាសនាព្រះជិនស្រី ដែលមានអ្នកបួសជាសាក្សី ទើបគេឃ្មាតខ្មីគ្មានគិតស្ដាយ ។ ដល់កើតជាឋានទីលំនៅ លាភនេះធ្លាក់ទៅក្មេងទាំងឡាយ នៅបួសនៅរៀនតាមសប្បាយ បន្ធូរប្រាក់ម្ដាយឪពុកបាន ។ បើអស់លោកសង្ឃពីវត្តវ៉ា តើកុដិសាលាម្ដេចនឹងមាន ក្មេងខ្មែរក្រីក្រអន្តរធាន រកទីតាំងប្រាណពុំបានពិត ។ មិនត្រឹមប៉ុណ្ណោះអស់ព្រះសង្ឃ ព្រះទ័យស្រោចស្រង់ក្នុងអាណិត ដឹកនាំបាសកឲ្យដក់ចិត្ត ជួយគិតពីការសិក្សាជាតិ ។ សាងសាលារៀនមានព្រោងព្រាត គ្មានខាតថវិការាជការសោះ ។ គ្រប់វត្តសុទ្ធសឹងប្រឹងប្រឹតប្រៀន សាសាលារៀនគ្មានចន្លោះ គ្រប់ភូមិកុះករទោះកៀនកោះ សាលាដូចហោះទៅតម្កល់ ។ បើគ្មានព្រះសង្ឃអ្នកដឹកនាំ ឲ្យមនុស្សជឿងមាំក្នុងមគ្គផល តើងាយអ្នកណានឹងគិតយល់ ជួយផ្ដល់រាជការបានប៉ុណ្ណឹង ។ សម្ដេចបិតាជាអម្ចាស់ ក៏ទ្រង់បានត្រាស់ច្បាស់ឲ្យដឹង ជាញឹកញយណាស់ពីរឿងហ្នឹង ឲ្យជាតិយើងដឹងសព្វគ្រប់ហើយ ។ ដូច្នេះការបួសគ្មានចង្រៃ គ្មានហួសសម័យឯណាឡើយ ទោះមានជនខ្លះធ្វើព្រងើយ ប្រែខ្នងឆ្លងឆ្លើយថាថោកទាប ។ ហ៊ានបួសព្រោះតែហ៊ានលះចិត្ត ដែលធ្លាក់ឆ្មើងគិតប្រកាន់ភាព ដើម្បីឲ្យបានបាត់ពីបាយ ម្ដេចខ្លាចថោកទាបមកដល់កាយ ។ គេប្រឹងប្រព្រឹត្តចិត្តឲ្យស្អាត ព្រឹតឡើងកាន់បាត្រដើរបិណ្ឌបាយ ស្លៀកពាក់ក៏អន់មិនឆើតឆាយ កោរសក់អត់បាយឆ្ងាយពីផ្ទះ ។ ច្បាប់បួសអីចឹងគឺតឹងតែង ឲ្យមនុស្សលះលែងចិត្តមានះ ចេះឱនទោនទាបក្រាបសំពះ សមនឹងឃ្លាល្បះភាសិតថា ។ << ទាស:ទម្លាយបង់មាន: ជរ:ទម្លាយរូបសោភា ថ្លែងរឿងព្រះពុទ្ធផុតវេរា យាចកឈ្មោះថាថោកទាបពិត >> ។ ដូច្នេះអ្នកបួសហួសពីទាប ព្រោះភាពពឹងគេសាងជីវិត តែបើមើលពង់ត្រង់ផ្លូវចិត្ត នោះពិតជាថ្លៃឥតអ្វីស្មើ ។ ព្រោះអីព្រះសង្ឃដែលទ្រង់សីល មិនមែនខូចខិលឬខ្ជិលធ្វើ របៀបសុំទៀតក៏ថ្នាក់លើ ដូចយើងស្រាយរើខាងលើស្រាប់ ។ មិនមែនដូចស្មូមដើរសូមទាន ដែលដាក់ទុកប្រាណថាអភ័ព សុំគេតាមចិត្តឥតទម្លាប់ គេស្អប់គេខ្ពើមឆ្អើមគ្រប់គ្នា ។ ព្រោះខ្ជិលកសាងអាងតែសុំ មារយាទធ្វើយំព្រួយកំព្រា រៀបរាប់ឲ្យតែគេមេត្តា ត្រង់គុណល្អជាគ្មានធ្វើសោះ ។ រីឯព្រះសង្ឃខ្ញង់ជាងហ្នឹង មិនធ្វើអីចឹងឲ្យអាប់ឈ្មោះ ហើយទាំងចរិយាក៏គ្មានមោះ ល្មមដោះពាក្យគេនិន្ទាបាន ។ ធ្វើខ្លួនជូនគេជាស្រេបុណ្យ ប្រព្រឹត្តសាងគុណគាប់កល្យាណ ជួយចែវសង្គ្រោះញាតិសន្តាន ជួយជាតិដូចបានថ្លែងមកហើយ ។ ខ្មែរមិនទាន់ខ្មាំងតាំងចិត្តហួស ទ្រាន់នឹងការបួសយ៉ាងហ្នឹងឡើយ មានតែស្ដើងស្ដួចដែលលួចឆ្លើយ ព្រោះគេដល់ត្រើយសើយគូទដាក់ ។ ឯសាលារៀនមានច្រើនពិត តែស្រេចនឹងចិត្តដែលគេស្មគ្រ មិនបួសក៏រៀនគ្មានឧបសគ្គ ឡើងថ្នាក់ទៅលើប្រសើរក្រៃ ។ តែបើគេចង់ទ្រង់ចីពរ ដើម្បីកាន់ធម៌ដ៏ប្រពៃ បួសចុះប្រុសប្រាជ្ញកុំខ្លាចភ័យ វាគ្មានទោសពៃរ៍ទៅអ្វីទេ ។ រាជការសង្គមបានខំរៀប របៀបសិក្សាជាហូរហែ ចែកជាពីរផ្លូវឥតផ្លាស់ប្រែ ស្រេចតែកូនចៅទៅសិក្សា ។ របៀបមួយផ្នែកប៉ែកបច្ចុប្បន្ន សំរាប់យុវជនពុំបព្វជ្ជា មួយទៀតហៅពុទ្ធិកសិក្សា សំរាប់ជនណាជាបព្វជិត ។ ដូច្នេះការរៀនមានពីរផ្លូវ សុទ្ធតែត្រឹមត្រូវគ្មានរខិត ចង់រៀនខាងណាស្រេចលើចិត្ត កុំគិតជាល្បែងប្រជែងគ្នា ។ កុំរុញអ្នកបួសឲ្យហួសខុស ផុតពីឋានមនុស្សទៅសួគ៌ា អ្នកបួសមិនមែនជាតិទេវតា គឺជាតិខេមរាដូចគ្នាដែរ ។ ហើយជាយុវជនបន្តវង្ស មានពូជមានពង្សពីឈាមខ្មែរ ដូចជាយុវជនទាំងពួងដែរ មិនមែនក្លាយបែរខ្មែរពីប្រាណ ។ ប៉ុន្តែអ្នកបួសហួសពីគេ ត្រង់ចែកចិត្តរេជាពីរស្ថាន គឺមួយស្វែងរកសួគ៌និព្វាន ពីរកសាងប្រាណក្នុងបច្ចុប្បន្ន ។ មុននឹងទៅសួគ៌គួរតែសាក បែរងាកសាងខ្លួនឲ្យគ្រប់គ្រាន់ មិនមែនឡើងសួគ៌ដោយចៃដន្យ ទាំងពេលបច្ចុប្បន្នអីចឹងទេ ។ មួយទៀតការបួសហើយវិលសឹក តាមយើងរិះនឹករកពាក្យកែ ឃើញថាជាគុណគួរកុំប្រែ ត្រូវទុកហូរហែឲ្យវែងឆ្ងាយ ។ ព្រោះបួសហើយសឹកឫកនេះថ្លៃ ឲ្យទាន់សម័យដែលប្រែក្លាយ - ទីមួយឲ្យកូនខ្មែរទាំងឡាយ ជាប់ចិត្តសិ្នទ្ធកាយតាមដូនតា ។ ឲ្យសមនឹងពាក្យដ៏សំខាន់ ដែលថាខ្មែរកាន់ពុទ្ធសាសនា កុំកាន់តែមាត់ចិត្តសាវ៉ា កាន់គ្រាន់ឃោសនាយកបុណ្យសក្តិ ។ សម្ដេចឪយើងដែលទ្រង់ធម៌ ជាឧទាហរណ៍ដ៏ជាក់លាក់ គឺទ្រង់កាន់វង្សជាខ្មែរម្នាក់ ព្រះទ័ពស្មោះស្មគ្រទំនៀមជាតិ ។ ទ្រង់កាន់ព្រះផ្នួសបួសជាសង្ឃ តាមបែបព្រះវង្សពង្សនរនាថ សមជាក្សត្រខ្មែរឥតប្រែឃ្លាត អ្នកជាតិនិយមពុទ្ធសាសនា ។ - ទីពីរឲ្យខ្មែរប្រកាន់ខ្ជាប់ នូវបទទម្លាប់ដ៏ថ្លៃថ្លា ដែលឲ្យយើងចេះសង្គ្រោះគ្នា ដូចបានពណ៌នាខាងដើមហើយ ។ ព្រោះអីយើងលេងបួសវិញ ក៏គ្មានចំណេញប៉ុន្មានឡើយ យូរទៅអ្នកបួសកាន់តែស្បើយ ដល់ហើយក៏បាត់រលត់បង់ ។ ដល់ផុតអ្នកបួសជំនួសព្រះ គ្រហស្ថអ្នកលះទ្រព្យស្រោចស្រង់ ដាច់សូន្យដូចគនាជាពិតត្រង់ ព្រោះគ្មានព្រះសង្ឃជាសាក្សី ។ រលាយអស់វត្តរលត់ឈឹង កូនខ្មែរធ្លាប់ពឹងតើបានអ្វី វានឹងធ្លាប់ធ្ងន់សាជាថ្មី ដល់ម្ចាស់ផែនដីក្នុងការស្រាយ ។ បើនាំគ្នាបួសឲ្យបន្ទាប់ បន្តគ្នាជាប់ខ្សែស្រឡាយ សាសនាពិតជាមិនអន្តរាយ អាចតាំងនៅឆ្ងាយអង្វែងបាន ។ ហើយបើយើងប្រឹងឲ្យព្រមគ្នា លើកស្ទួយសាសនាឲ្យថ្កើងថ្កាន ខ្ពងខ្ពស់ជាងនេះទៅទៀតបាន យើងហ៊ានថាធូរដល់សង្គម ។ ព្រោះមនុស្សជឿបុណ្យគុណមគ្គផល រឹតតែជួយផ្ដល់ការឧបត្ថម្ភ ខាងកិច្ចសិក្សាការអប់រំ មួយភាគយ៉ាងធំសមឥតខ្វះ ។ ជាតិអាចសំចៃលៃថវិកា ពីសាងសលាពីសាងផ្ទះ ពីការផ្ដត់កូនចៅខ្លះ ទុកយកទៅប៉ះការខ្វះខាត ។ នៅក្នុងវិស័យដទៃផ្សេង ចំរើនក្រៃលែងដល់រដ្ឋជាតិ ប្រសិនជាលុបទម្លាប់ស្អាត នេះទៅតើជាតិចំណេញអី ។ បើនឹងនិយាយថាការបួស វានាំឲ្យបួសសម័យថ្មី ខាតពេលដែលត្រូវសាងផែនដី សាងជាតិឃ្មាតខ្មីឲ្យក្រៃលែង ។ ថានេះវិះត្រូវតែនៅខុស មិនគិតវ័យមនុស្សឲ្យជាក់ស្ដែង តើអ្នកណាហ្ន ! ទៅកំហែង ឲ្យក្មេងនៅស្ទើរធ្វើការងារ ។ គេចែផ្នែកមនុស្សទាំងប្រុសស្រី តាមវ័យទាំងបីមកយូរយារ ។ ទីមួយគឺវ័យនៃកុមារ ជាវ័យត្រូវការសិក្សាមុន ។ ពីរគឹវ័យហៅកណ្ដាល ជាកាលត្រូវមនុស្សកសាងទុន ទីបីវ័យកសាងគុណ ធ្វើបុណ្យធ្វើទានសីលភាវនា ។ អ្នកបួសច្រើនក្មេងស្វែងរៀនសូត្រ តាំងចិត្តស្លូតបូតតាមដូនតា បួសហើយចាប់ផ្ដើមការសិក្សា ល្មមវ័យកាលណាក៏សឹកវិញ ។ មកលៃប្រឌិតផលិតផល ជួយជាតិដិតដល់យ៉ាងពេញលេញ ប្រកបរបររកចំណេញ បំពេញមុខងារជាពលរដ្ឋ ។ រីឯយុវជនមិនបានបួស ក៏មិនជ្រុលជ្រួសហួសបែបបទ ទោះបីមិនចូលជាសិស្សវត្ត ក៏គង់ចូលបទសិក្សាដែរ ។ មិនដែលម៉េឪស្គាល់ត្រូវខុស ណាមួយប្រទូស្ដប្រទេចជេរ ដល់ក្មេងក្នុងវ័យសិក្សាដែរ ឱ្យបែរត្រឡប់ឈប់រៀនឡើយ ។ គ្មានការបង្ខំដំបង្ខិត មានតែលោមចិត្តថាកូនអើយ ខំរៀនសូត្រកុំព្រងើយ ខ្លួននាងធំហើយត្រូវចេះខ្មាស ។ ទាន់នាងនៅក្មេងវ័យវែងឆ្ងាយ កុំឲ្យនឹកស្ដាយដល់ទៅចាស់ តែមានគ្រួសារការច្រើនណាស់ គ្មានពេលណាផ្លាស់វិលវិញទេ ។ ដូច្នេះថាបួសនាំឲ្យខាត ឲ្យខូចការជាតិដូចពាក្យកែ យើងហ៊ានឆ្លើយថាមិនពិតទេ ដូចពោលហូរហែមកនេះឯង ។ មួយទៀតបើបួសជ្រុលហួសវ័យ ព្រោះលៃមិនទាន់ក្នុងកាលក្មេង រឿងនេះក៏គ្មានចម្លែកផ្សេង វាតែងតែមានជាធម្មតា ។ ទោះមិនអ្នកបួសក៏ហួសដែរ ព្រោះខ្មែរឱហាតជាតិសិក្សា ខ្លះរៀនពីវ័យកុមារា ដល់ចាស់វស្សាក៏មិនឈប់ ។ - ទីបីប្រយោជន៍ខាងអប់រំ លើកស្ទួយសង្គមខាងសេពគប់ ព្រោះអីការបួសជាទំនប់ ព្រោះអីការបួសជាទំនប់ ជួយផ្ដល់សំណាងខាងខាងនិស្ស័យ ឲ្យស្គាល់ទោសពៃរ៍អបាយបួន ចេះកាន់វិន័យយ៉ាងមាំមួន ចេះហាត់ពត់ខ្លួនខាងចរិយា ។ ផ្នែកនេះជាភាគមួយយ៉ាងធំ ខាងផ្ដល់សង្គមឲ្យថ្លៃថ្លា កូនខ្មែរដែលបានចូលបព្វជ្ជា សាសនាអប់រំសមគ្រប់កាយ ។ ឲ្យចេះគោរពច្បាប់ខុសត្រូវ ស្គាល់គុណម៉ែឪគ្រូបាធ្យាយ ស្គាល់តូចស្គាល់ធំផងទាំងឡាយ ស្គាល់ញាតិជិតឆ្ងាយមិនវិបត្តិ ។ ស្នេហាជាតិសាសន៍រាជបល្លង្ក រួបរួមកម្លាំងថ្លើមប្រម៉ាត់ គាំពាររក្សាព្រះមហាក្សត្រ មិនឲ្យសូន្យបាត់ពីសាវតារ ។ ឲ្យចេះជួញចិត្តប្រឌិតផល ឲ្យចេះជួញចិត្តប្រឌិតផល សាងកុដិសាលាព្រះវិហារ ជួយចែររក្សារាជការប្រមុខរដ្ឋ ។ ដល់សឹកមកវិញចិត្តប្រពៃ ព្រោះជាបនិស្ស័យដែលហាត់ពត់ មានចិត្តស្លូតត្រង់ក្នុងកម្មបថ បាក់ផ្នត់ជាក់តាមផ្លូវសាសនា ។ បើមិនបានច្រើនគង់កើនខ្លះ មិនមែនស្រឡះបង់អាសា តាមភ័ព្វនិស្ស័យព្រេងវាសនា តាមបែបដូនតាជាប់តទៅ ។ ដូច្នេះបួសសឹកឬកពិសេស ជួយជាតិប្រទេសជាច្រើនផ្លូវ បើកាន់សាសនាតាមម៉ែឪ នោះត្រូវតែឆ្លៀតបួសកុំខាន ។ បើមិនបួសយូរចូរតាមស្មគ្រ ផ្លាស់គ្នាម្តងម្នាក់ឲ្យគ្រប់ប្រាណ ព្រោះមិនជាធ្ងន់ខ្លួនប៉ុន្មាន ហើយឲ្យយើងបានស្គាល់ច្បាស់លាស់ ។ នូវច្បាប់វិន័យពុទ្ធសាសនា នូវច្បាស់ចរិយាខាងធម្មសាស្រ្ត នូវគោលគំនិតព្រះជាម្ចាស់ នូវភាពកម្រាស់ជម្រៅធម៌ ។ តើធម៌ព្រះពុទ្ធផុតសម័យ ឬឲ្យទោសពៃរ៍លំអក់ពណ៌ ដល់ជាតិប្រជាពលនិករ ឬក៏ជាធម៌ដឹកនាំសត្វ ។ យើងសូមបញ្ជាក់មួយវគ្គទៀត ដោយឆ្លៀតជ្រៀតយកពាក្យមកស្កាត់ ចំពោះបញ្ហាការប្រតិបត្តិ តាមខ្សែបន្ទាត់ពុទ្ធសាសនា ។ អ្នកខ្លះបួសហើយលាត់សើយខិល រប៉ូចរប៉ិលខ្ជិលសិក្សា ត្រូវទានពាសពោរជោរហ៊ឺហា មានពាក្យគេថាគ្រប់ទិសទី ។ ឲ្យបួសយ៉ាងហ្នឹងបាត់តម្លៃ នាំតែហិនហៃប្រពៃណី ដូចដែករឹងប៉ែះត្រូវច្រេះស៊ី ឈ្លេចឈ្លីទម្លុះឲ្យធ្លុះធាយ ។ សំដីទាំងនេះយើងរិះគិត ក៏ឃើញថាពិតឥតប្រែក្លាយ តែបើរៀបរាប់តាមបរិយាយ យើងអាចដោះស្រាយយ៉ាងនេះថា ។ សាសនាព្រះពុទ្ធបរិសុទ្ធថ្លៃ ជាទីអាស្រ័យជនគ្រប់គ្នា គ្មានរើសមុខមាត់ចិត្តយ៉ាងណា ឲ្យតែជ្រះថ្លាក៏បួសបាន ។ ព្រោះជាសាសនាប្រសើរក្តាត់ របស់មនុស្សសត្វគ្រប់គ្រប់ប្រាណ ជនណាជ្រះថ្លាក្នុងសន្ដាន ក៏អាចបួសបានដូចដូចគ្នា ។ តែបើបួសហើយឈ្លើយគំនិត ប្រព្រឹត្តល្មើសច្បាប់នៃសាសនា ព្រះពុទ្ធជាម្ចាស់លោកត្រាស់ថា លោកគ្មានធានាជននោះឡើយ ។ បើគេដាំក្រូចបានផលក្រូច បើគេសាងខូចអាក្រក់ហើយ មិនអាចចៀសវាងផលនេះឡើយ នេះជាពាក្យឆ្លើយល្មមគ្រប់គ្រាន់ ។ មួយទៀតបើយើងនឹងដោះស្រាយ ឲ្យឃើញវែងឆ្ងាយនាបច្ចុប្បន្ន យើងអាចប្រៀបធៀបឲ្យជាក់ស្ប័ន ចែកជាថ្នាក់ជាន់តាមតម្លៃ ។ អ្នកបួសពួកខ្លះក្រាស់ដោយបាប ប្រព្រឹត្តថោកទាបខុសវិន័យ ពិតមែន, ប៉ុន្តែបើប៉ាន់ថ្លៃ ប្រៀបមើលតម្លៃទោសនិងគុណ ។ គង់ឃើញថាគោលការប្រព្រឹត្ត ជ្រុលខាងសុចរិតច្រើនជាងមុន គឺមានការធ្វើអំពើបុណ្យ និងគុណបវរល្អច្រើនណាស់ ។ រីឯការទ្រុស្ដខុសចរិយា ពានត្រៃសិក្ខាដោយឥតខ្មាស វាជាភាគតូចស្ដួចស្ដើងណាស់ យកមកប្រកាសក៏មិនសម ។ មួយទៀតច្បាស់សង្ឃអង្គល្អិតខ្ពស់ ជាងច្បាស់គ្រហស្ថខាងអប់រំ ហើយច្បាប់នេះទៀតជ្រៀតក្រឹត្យក្រម មានតូចមានធំជាច្រើនស្ថាន ។ ចំណែកអ្នកបួសដែលជ្រួសចិត្ត ជ្រុលខាងប្រព្រឹត្តចិត្តបំពាន ចំពោះក្រឹត្យក្រមធំប្រធាន ក៏លោកមិនហ៊ានបំពានដែរ ។ ជ្រុលជ្រួសថ្លោះធ្លោយដោយនិស្ស័យ ត្រឹមតែទោសពៃរ៍គួរស្ដីជេរ ត្រង់ហ៊ានជាខ្មាំងនឹងច្បាប់ខ្មែរ យើងឃើញហើយដែរកម្រណាស់ ។ កំហុសតិចតួចស្ដួចស្ដើងហ្នឹង បើគៃលៃថ្លឹងគង់ឃើញច្បាស់ វានៅតែត្រង់ត្រូវល្អណាស់ ជាងគ្រឹហាវាសផងទាំងឡាយ ។ គ្រហស្ថអស់ត្រឹមច្បាស់ផែនដី ក្រៅនេះសេរីមានទូលាយ ចង់ធ្វើយ៉ាងម៉េចហៅសប្បាយ ក៏គ្មានគិតកាយក្រែងអាបត្តិ ។ រឿងស្រីរឿងស្រាបារាំច្រៀង ស្ដាប់សូរស័ព្ទសៀងច្រៀងប្រតិព័ទ្ធ ស្រែកហ៊ោកញ្ជ្រៀវពុំក្រែងមាត់ ដើរលាត់ដើរសើយតាមចិត្តចង់ ។ ដើរលេងលំហែក្បែរមុខវាំង ត្រៀបត្រាលើតាំងកៅអីបង់ មើលកុនមើលល្ខោនឡករាំវង់ ឆ្លៀតដើរចែចង់ផ្លូវស្នេហា ។ មានប្ដីប្រពន្ធរួមស្នេហ៍ស្និទ្ធ ផ្ដេកផ្ដិតផ្លូវកាមតាមប្រាថ្នា ជិះកង់ជិះឡានស្រែកឡូឡា ចង់ធ្វើយ៉ាងណាក៏គ្មានភ័យ ។ គ្មានភិតគិតភ្លឹកនឹងនាក្រែង អាបត្តិអាប្រែងច្បាស់វិន័យ ឯលោកសង្ឃវិញគ្មាននិស្ស័យ លោកគ្មានអស់ដៃអីដល់ម្លឹង ។ បើធៀបប្រៀបប្រឹតចិត្តជាបុណ្យ ជញ្ជីងទោសគុណទប់ទល់ថ្លឹង ។ វាចែកដូចចែងថ្លែងអីចឹង ពណ៌នាប៉ុណ្ណឹងជាទំនង ។ ប៉ុន្តែសូមមិត្តរួមសាសនា យល់ឲ្យច្បាស់ថាការខុសឆ្គង របស់អ្នកបួសទាំងនោះផង ទោះជាសៅហ្មងតូចក៏ដោយ ។ ក៏ច្បាប់វិន័យកាត់ក្រីទោស មិនដែលសន្ដោសអនុគ្រោះឲ្យ លោកដែលប្រព្រឹត្តចិត្តថ្លោះធ្លោយ ត្រូវប្រែកែក្រោយឲ្យសក្តិសម ។ ពីព្រោះករណីយកិច្ចលោកសង្ឃ ដោយត្រង់គឺដៅការអប់រំ ឲ្យល្អចរិយាជាប្រឋម ទើបគេមកខំប្រឹងអត់បាយ ។ ចុះបើមកបួសជ្រួសបណ្ដោយ បណ្ដែតចិត្តឲ្យនៅរាយមាយ ធ្វើតាមតែចិត្តគិតសប្បាយ យកតាមតម្រាយគ្រឹហាវាស ។ ការបួសចិញ្ចឹមចិត្តដូច្នេះ ពិតជាគ្មានខ្មេះគួរឲ្យខ្មាស បួសតាំងពីក្មេងវែងដល់ចាស់ គ្មានផ្លាស់ចរិយាមារយាទប្រាណ ។ ការបួសនោះទៀតក៏គ្មានន័យ មានតែទោសពៃរ៍អន្តរធាន ការខ្លួនក៏ខាតជាតិក៏ខាន បង់បាយមិនបាបប្រយោជន៍អ្វី ។ អ្នកបួសលោកដឹងខ្លួនយ៉ាងនេះ បានជាលោកចេះតាំងស្មារតី ប្រព្រឹត្តអប់រំទាំងចាស់ថ្មី ឃើញគួរគប្បីមិនសូវឆ្គង ។ អ្នកស្រែកធ្វើស្រូវរដូវកាល ស្ទុះស្ទាស្រើបស្រាលដោយបំណង ចង់បានផលច្រើនជាងមិត្តផង ដោយនូវគន្លងផ្លូវសុចរិត ។ រីឯអ្នកបួសក៏ដូច្នោះ ប្រឹងប្រែងស្រាយដោះខាងផ្លូវចិត្ត យកជ័យជំនះឈ្នះអស់ចិត្ត ដោយការប្រព្រឹត្តអប់រំប្រាណ ។ អស់មិត្តទាំងឡាយរួមសាសនា មានចិត្តជ្រះថ្លាដែលបានអាន សូមមិត្តមេត្តាកុំរំខាន នឹកស្មានថាខ្ញុំក្រុមទៅក្រោយ ។ ខ្ញុំក្រងចងជាបទបរិយាយ នេះគឺដោះស្រាយការថ្លោះធ្លោយ ដែលអស់យុវជនជំនាន់ក្រោយ បណ្ដោយតាមចិត្តបំបិទគុណ ។ មិនបើឲ្យឃើញភាគផលល្អ ដែលកកើតពីទីស្រែបុណ្យ ជាដែលជម្រកមកពីមុន ជាគុណជួយកែកូនខ្មែរអឺយ ! ។ កម្ពុជសុវិយា,ឆ្នាំទី ៥៣ លេខ ២ ព.ស ២៥៤៣ ខែ មេសា - ឧសភា - មិថុនា គ. ស ១៩៩៩ ក. ក ន. យើងបានដកស្រង់យកអត្ថបទកំណាព្យដែលពោលថា << ម៉េចក៏ចាំបួស ម៉េចក៏ដាំសឹក >> របស់លោក ផល ទិត និពន្ធក្នុងឆ្នាំ ១៩៥៦ កាលលោកនៅជាលេខាធិការ របស់ក្រុមជំនុំព្រះត្រៃបិដកនៃវិជ្ជាស្ថានពុទ្ធសាសនបណ្ឌិត្យ មកចុះផ្សាយក្នុងទស្សនាវដ្ដីម្ពុជសុរិយាលេខ២ ឆ្នាំ ១៩៩៩ នេះ ដើម្បីបកស្រាយបំភ្លឺ ដូចតទៅ : If you want to send any Poem or other in this blog please Email: ngannsocheat@yahoo.com

Related Posts by Categories

U want get it? click here | Yul Jet